Erkeklere aldırmadan, toplumdaki baskılara inat “erkek sporu” olarak anılan “dağcılık” sporunun zorluklarını aştılar. Toplumdaki kadınların belli kalıplara sıkıştırılmasına karşı çıktılar. Yakın tarihe kadar ayrımcılıklara karşı mücadelelerini dünyada haksızlığa uğrayan, erkeklerin yanında değil arkasında olan kadınlar için verdiler.
60’lı yılların sonlarında doğan bu üç Bolivyalı mücadeleci kadının hikâyesi, bütün kadınlara ilham veren cinsten. Aymara halkı kadınlarından Vedia, Dora Magueno, ve Lidia Huayllas kadınların ikinci plânda kaldığı hayatlarından sıkılmışlar. Bu üç kadının gözü yükseklerdeymiş.
Gözlerini zirveye, dağcılara yemek pişirmeye başlayarak dikmişler. Dağcıların hazırlık aşamasında, bu üç kadının onları dikkatle izlemesi ve gözlerindeki pırıltıyı görmesi ile başlamış her şey. Dağların zirvesinde olmanın heyecanını ve keyfini sadece Bolivyalı erkekler tadıyorlarmış. Bunun heyecanını neden kadınlar da tatmasın diye düşünmüşler ve harekete geçmişler. Onlar bu konuda ilk adımlarını atana kadar, erkekler zirvenin yolunu tutarken kadınlar da kampta kalıp onları bekler, yemek pişirirlermiş. Buna daha fazla dayanamayan bu üç yerli kadın, ilk tırmanışlarını erkek meslektaşlarına karşı, “tırmanış rehberleri” isimli bir gruba katılarak erkeklerin kıyafetleriyle dalga geçmelerine rağmen, inatla ve sebatla “Pollera” adı verilen etekleri ve yerel kıyafetleri giyerek gerçekleştirmişler.
(Fotoğraf: womanintheworld.com)
Çünkü onlar kendilerine bu işin bu kıyafetler ile olmayacağını söyleyen erkeklere, dağcılık yaparken kıyafetin nasıl olduğunun fark etmediği cevabını vermişler. “Chola” isimli yerlilerin pilili etekleri 6 ile 8 metrelik bir kumaştan oluşuyormuş hatta bir o kadar da iç etekleri varmış. Cholalar’ın bu ünlü etekleri uzun bir süre tabu olarak görülmüş. Cholitalar bu etekle bir mekâna girmek istediklerinde ya da sadece yerli oldukları için kapıdan geri çevrildikleri, şehir merkezine giremedikleri ya da taksiye binemedikleri bile oluyormuş. Geleneksel Aymara kıyafetlerine “Bombin” isimli fötr şapka ile “Manta” isimli panço da dahil. Bu kıyafetler onların uzun uğraşları sonucunda, artık özgüveni temsil ediyor.
Tam teçhizat ile güvenliklerini de rahatlıkla sağlayarak tırmanan yerliler, mola yerlerinde şapkalarını değiştirip kasklarını da takmayı ihmal etmiyorlarmış. Bununla birlikte; buz kazması, tırmanma demiri, halat ve kayışları ile tırmanışa hazır hale geliyorlarmış. Daha tırmanmaları gereken pek çok dağ olduğunu belirten bu üç kadın, uzun saçları ile tanınıyormuş. Güneşe doğru yolculuklarına hazırlanan Bolivyalı yerliler, şafak sökmeden de saçlarını örüyorlarmış ve yola koyuluyorlarmış. Bir diğer ismi “güneşin doğduğu yer” ve Bolivya’nın ikinci en yüksek dağı olan “İllimani” Aymaralar için kutsal sayılıyor.
Onlar ve onun gibiler hem kadın oldukları hem de yerli oldukları için haksızlığa uğruyorlardı. Ancak onlar And Dağları’nın zirvesine tırmanarak ataerkil topluma karşı mücadele vermiş ve verdikleri bu mücadele de sonuçsuz kalmamış, sonunda kadınların sesi olmuşlar. Cholitalı kadınlar, 2 yıldır bu zorlu tırmanışları gerçekleştirmek isteyen turistlere rehberlik ediyorlar. And Dağları’nın en sevilen tepesi “genç tepe” olarak da bilinen “Huayna Potasî”, Bolivya’nın başkenti La Paz’dan sadece 25 kilometre uzaklıkta kalıyor. Kadınlar adına ataerkil toplumda verdikleri bu mücadele sayesinde, diğer Bolivyalı kadınlar da bir tür ticaret yaparak, ekonomik özgürlüklerini elde etmeye başladılar ve ekonomik bağımsızlıklarını toplumdaki üst sınıfa mensup beyaz kadınlardan daha önce aldıkları söyleniyor. Bir Aymara olan Bolivya Devlet Başkanı’nın da desteğini alarak, toplumdaki kadınların saygınlığını artırmışlar. Bolivya’nın mistik havası ile oldukça uyumlu hareket eden savaşçı Bolivyalı kadınlar, bir çok alanda başarılarının altına imzalarını atıyor.
Dünya Kadın Hakları Günü’nü kutladığımız bugünlerde, hepimizin Bolivyalı yerli kadınlar ile aynı cesareti göstererek, oluşabilecek tüm haksızlıklar karşısında dimdik durmamız dileği ile..
♦
