Sosyal medyada ve özellikle Instagram’da paylaşımlar yapmaya başladığım ilk günlerde aslında nasıl bir dünyanın içerisinde yer alacağıma dair çok fikrimin olmadığını söyleyebilirim. Ebeveynliğe dair paylaşımlar yaparak, fikirlerimi ve doğru inandığım konular üzerine paylaşımlar yaparak hem eğlenir hem de düşünür, konuşuruz diye umut ediyordum.
Bugün büyük bir ölçüde bunu gerçekleştirebilmenin heyecanıyla da sosyal medyada paylaşımlara devam ediyorum ve umuyorum uzun zaman da gerçekleştireceğim.
Gelgelelim ben paylaşımlarıma devam ederken, bir anda sosyal medyanın içerisinde benim gibi etki lideri (influencer) olan veya bu isimle anılan başka insanların paylaşımlarını da takip ederek, gözlemlemeye başladım ki zaten bu esnada bazı gariplikleri fark etmeye başlamam çok uzun sürmedi. Bir anda henüz daha adını tam olarak koyamadığım bu garipliklerin sebeplerini araştırmaya başlarken buldum kendimi. Nasıl oluyordu da haftalarca hazırladığım, emek verdiğim bir yazı veya bir içerik takipçi sayım ile orantısız bir şekilde düşük beğeni alabilirken, sadece reklam amaçlı içerik paylaşan hesaplar çok yüksek beğeniler alabiliyordu? Bir yerde yanlış mı yapıyordum? Konu içerik üretmek değil de reklam mı paylaşmaktı? Bu durumda bir gariplik olduğunu hissetmeye başladığımda üşenmeden ben de soru işareti oluşturan paylaşımları mercek altına almaya başladım. Bu paylaşımları beğenen kişilerin kimler olduğunu merak ediyordum. İçeriği reklam olan bu paylaşımı nasıl bu kadar beğeniyorlardı? Bu kişiler gerçek miydi? Nasıl bir etkileşimleri vardı? Neyi, nasıl beğeniyorlardı? Tüm bu soruların cevabını samimiyetle aramaya başladım çünkü ben de yaptığım paylaşımlar için verdiğim emeğin görülmesini ve bir şekilde karşılık bulmasını istiyordum.
İlk olarak; yüksek beğenili paylaşımları beğenen kişilerin kullanıcı adlarına baktığımda, genellikle reklam içeriği ile yapılan bir paylaşıma ait dilimize daha az hakim olmasını beklediğim hesapları oluşturan yabancı kullanıcılar ile birlikte kullanıcı isimleri bol bilinmez karakter ve harf içeren kullanıcılar olduğunu fark ettim. Profillerine girdiğinizde, genelde ya paylaşımları olmadığını ya da birkaç anlamsız fotoğraftan ibaret kişiler olduğunu görüyordunuz.
Üstelik etki liderinin yaptığı paylaşım, örneğin kadınlara veya çocuklara yönelik ve paylaşımın daha kadınlara yönelik bir etki oluşturmasını beklerken, paylaşımı beğenen kullanıcıların çoğunun da erkek olması iyice şüphelerimi artırdı. Yani bir rimel reklamı içeren paylaşımı büyük bir erkek kitlenin beğeniyor olması bana pek mantıklı gelmemişti.
Bu sorular aklımı kurcalarken acaba bu beğenileri yapan kişiler aynı zamanda bu kişiyi takip ediyor muydu? diye düşünmeye başladım. Bu tarz reklam içerikli paylaşımlarda yüksek beğeni alan hesapların takipçilerine baktığımda ise yine benzer profiller ile karşılaştığımı söyleyebilirim. Özetle; ben bu soruların cevabını ararken birden karşıma sahte takipçi, sahte beğeni, sahte yorum, esasen Instagram algoritmasına yönelik manipülasyon yapılan birçok farklı durum olduğunu fark ettim.
Peki, sahte takipçi ne demekti? Sahte ne anlama geliyordu? Nasıl sahte olunuyordu?
Aslında bu garip, karışık ve anlamsız karakterde kullanıcı adı ile açılmış hesaplar gerçekten var olmayan bu tarz hesapların sahte beğeni ve sahte takipçi hizmetleri sunmak üzere oluşturulmuş hesaplar olduğunu söyleyebilirim. Yani takipçi hizmeti adı altında bu tarz kullanıcıları toplu ve otomatik olarak beğeni ve takip etme işlemlerinin yönetilmesi için sistemler kurgulanmış.
Bir diğer sistem var ki aslında gerçek, yani sizin gibi benim gibi bizzat sosyal medyayı kullanan ancak farkında olmadan kişileri takibe alan ya da beğenen hesaplar. Peki nasıl oluyor da bu gerçek kullanıcılar aslında hiç takip etmeyecekleri hesapları takibe alıp, beğeniyorlar? Burada da büyük oyunu gördüm, hemen anlatayım: İnternette herhangi bir siteye üye olurken veya telefonunuzda bir uygulamaya erişirken sosyal medya hesaplarınız üzerinden üçüncü parti sistemlere erişim izin isteyerek sisteme dahil edilebiliyorsunuz. Kullanıcı bir uygulamaya erişim için kullanıcı adı, parola vs. oluşturmamak için bir sosyal medya aracılığıyla giriş yaparak sistem erişimine izin verdiğinde eğer bu uygulama veya internet sitesi kötü niyetli ise artık bu oyunun içerisine girmiş oluyorsunuz.
Erişim izni verdiğiniz sosyal medya hesabının yönetimi artık siz farkında olmadan başka kişilerin eline geçiyor. Hiç başınıza geldi mi bilemiyorum ama bazen aslında nasıl ve neden olduğunu bilmediğiniz bazı hesapları bir anda takip ettiğinizi fark edip şaşırıyorsunuz ya. İşte bu durum tam olarak bu yüzden. Ayrıca sadece onayınız dışında takibe aldığınız hesaplar dışında aslında hiç bilmediğiniz ve farkında olmadığınız kullanıcıların paylaşımlarını da sürekli beğeniyor olabilirsiniz.
Bir de sahte yorumlardan bahsedelim. Bugün çok net bildiğim ve sosyal medya algoritmasında üstlere çıkmak için yorumların önemli olması dolayısıyla birbirini takip eden kullanıcılar whatsapp grupları üzerinden organize oluyorlar. Bu gruplara girmenin koşulu da belirli bir referans aracılığıyla (yani bunu açık etmemeniz gerekiyor.) girebiliyorsunuz. Grup üyesi bir kişi sosyal medyada paylaşım yaptığında grupta da yayınlıyor ve grup üyesi tüm kullanıcılar bu paylaşımı hem beğenip hem de ilgili paylaşıma yorum yazmaya başlıyor. Sosyal medyada bir grup kullanıcının sürekli birbirlerini güzellemeleri ve kendi aralarında her postlarına yorum yapmalarının sebebi budur.
Buraya kadar anlattığım süreç aslında biraz dikkat eden herkesin farkına varabileceği seviyede olan konulardı. Gel gelelim anlattığım tüm bu konular bir sene öncesine kadardı. Artık bu sahte işlerin kendisi de oldukça profesyonel hizmetler haline gelmeye başladı. Yazımda daha önce bahsettiğim belirsiz isimde kullanıcılar veya yabancı kökenli kullanıcıların çok ötesinde birçok sahte takipçi ve sahte beğeni yapan kullanıcıların çoğu artık gerçek kullanıcıların olacağı bir seviyeye geldi. Yani gün geçtikçe sahte beğeni ve takipçileri ayırt etmek neredeyse imkansız hale geleceğini söyleyebilirim. Bunu ayırt etmek için belki başka yöntemler ve aracı uygulamalar da zamanla çıkacaktır elbet. Ancak bu bir sektör haline gelmiş durumda. Peki gerçek ile sahteyi bir şekilde nasıl ayırt edeceğiz? İşte burada artık içerik üretimi devreye giriyor. Takip ettiklerinizden sorumlusunuz. Sosyal medyada fark artık içerik üretimi ile ayrışacak. Yani nitelikli, bilgiye yönelik ve aslında özünde takipçilerle etkileşimi olan şekilde olması önem kazanacak diyebilirim.
Peki bunca sahte takipçi, beğeni ve yorum neden yapılıyor? Bu işin birkaç noktası var elbette. Sosyal medyada paylaşım yapan ve “Yeter artık ben ne yaparsam yapayım hesabımı büyütemiyorum! Oysa çok kaliteli içerik hazırlıyorum ve çok emek veriyorum ama kimse beni fark etmiyor!” diyen ve gerçek takipçi sayısında bir artış yakalayabilmek için önce sahte takipçi alıp diğer gerçek takipçilerin dikkatini çekmek isteyenler olabiliyor. Bir diğer grup sosyal medya üzerinden gelir elde edenler. Yani sosyal medyada reklam paylaşımları ya da marka işbirlikleri ile gelir modeli kurgulayan hesaplar. Elbette sosyal medyada para kazanılabilir ancak bunun nasıl olduğu da tam da bu yazının konusu aslında. Reklamlar üzerinden geliri elde ederken sahte takipçi, beğeni ve yorumlar gibi yöntemlerin kullanılmasına dikkat çekiyorum.
Sosyal medyada reklam paylaşımlarına dair eleştirilen tüm bu konular bir sektöre yönelik yapılan şeyler ve pazar o kadar büyük ki aslında her şey daha yeni başlıyor. Ancak bu pasta büyürken burada önemli olan sahte takipçi ve beğeni almadan sadece emek vererek gerçek içerik üreticilerinin de sistem içerisinde görülebiliyor olması gerekiyor. Şeffaf, sağduyulu ve gerçek bir şekilde sosyal medyada gelir kazanmak mümkün ancak bu sadece etki liderlerinin içerik üretmesinden öte sistemin bütünüyle değişmesi ve gelişmesi gerekiyor.
♦
